Η ηµερίδα µε τίτλο «Οι Aρχιτεκτόνισσες ήταν πάντα Eδώ» εντάσσεται στη σειρά επιστηµονικών συναντήσεων «Docta Spes: Το Μέλλον του Χώρου είναι Τώρα» που εγκαινίασε το Τµήµα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας (ΤΑΜ ΠΘ) τον Νοέµβριο 2022 και υιοθετεί το στόχο τους να «αναστοχαστούµε την ανάγκη για το σχεδιασµό ενός µέλλοντος κατοικήσιµου και κοινωνικά συµπεριληπτικού». Φέρνει σε διάλογο διακεκριµένες αρχιτεκτόνισσες, ιστορικούς, θεωρητικούς, ερευνήτριες και εικαστικούς που έχουν αναπτύξει εκτεταµένο διεπιστηµονικό έργο σε διεθνές επίπεδο. Στο επίκεντρο των ερευνών και των πρακτικών τους βρίσκονται φεµινιστικές θεωρίες, µεθοδολογίες και πρακτικές όπως αυτές διαµορφώνονται σε διαφορετικά γεωγραφικά πλαίσια και τέµνονται µε διαφορετικές επιστηµονικές περιοχές, από την ιστοριογραφία της αρχιτεκτονικής, την τέχνη, την επιµέλεια, τις σπουδές φύλου, την γεωγραφία, την πολιτική οικολογία, τον αρχιτεκτονικό και αστικό σχεδιασµό. Οι συµβολές και οι συζητήσεις σε αυτή την ηµερίδα αντλούν επιπλέον από τις οπτικές των αρχείων, της διδασκαλίας, της έρευνας και της κοινωνικής δράσης και θα αποτελέσουν έναυσµα για προβληµατισµό για το παρόν και το µέλλον της αρχιτεκτονικής εκπαίδευσης. Η ηµερίδα αναδεικνύει τη σηµασία της οπτικής του φύλου και των φεµινιστικών προσεγγίσεων στον αρχιτεκτονικό σχεδιασµό, την ακαδηµαϊκή έρευνα και τη συλλογική δράση. Επιδιώκει να στοχαστεί την αρχιτεκτονική ως κρίσιµο πεδίο διαλόγου εντοπισµένων (situated), φεµινιστικών, κουήρ, αντιρατσιστικών, αποαποικιακών και αποαναπτυξιακών προσεγγίσεων και καινοτόµων µοντέλων παραγωγής, εργασίας και σχεδιασµού. Επιχειρεί έτσι να αρθρώσει κριτικές, καταφατικές και ελπιδοφόρες απαντήσεις για το µέλλον της αρχιτεκτονικής και να στοχαστεί καινοτόµες (σχεδιαστικές) παιδαγωγικές που έχουν στον πυρήνα τους την χωρική, διαθεµατική, και κλιµατική δικαιοσύνη.
Η ηµερίδα θα πραγµατοποιηθεί 15 Φεβρουαρίου 2023 στο Αµφιθέατρο του ΤΑΜ ΠΘ δια ζώσης και διαδικτυακά, µέσω MS Teams.
Ώρα έναρξης 14:00.
Περισσότερες πληροφορίες http://www.arch.uth.gr/el/activities/2891
Σύνδεση MSTeams
Την ηµερίδα στηρίζουν Επιτροπή Ισότητας των Φύλων και Καταπολέµησης Διακρίσεων ΠΘ
Κέντρο Νέων Μέσων και Φεµινιστικών Πρακτικών στον Δηµόσιο Χώρο (ΤΑΜ ΠΘ)
© 2022-2023, Τµήµα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Οι Aρχιτεκτόνισσες ήταν πάντα Eδώ. Επιστηµονική συνάντηση 2
Docta Spes* Το µέλλον του χώρου είναι τώρα. Σειρά επιστηµονικών συναντήσεων Αν κάτι µοιάζει να διαπερνά εξακολουθητικά τη σηµερινή εποχή είναι η παρατεταµένη ανησυχία και η έκλειψη της ελπίδας. Οι εκτεταµένες περιβαλλοντικές καταστροφές, οι τρέχουσες και οι αναδυόµενες πανδηµίες, οι πόλεµοι, οι προκλήσεις της κλιµατικής αλλαγής, η διόγκωση των κοινωνικών και των οικονοµικών ανισοτήτων που αφήνουν ανεξάλειπτο αποτύπωµά στο δοµηµένο περιβάλλον, η ανθεκτικότητα της διαφθοράς, ακόµη και η απειλή της εξαφάνισης µας φέρνουν αντιµέτωπους µε την ευθραυστότητα του κόσµου µας ο οποίος γίνεται ολοένα και πιο αδιανόητος. Ανατρέχοντας στην Αρχή της Ελπίδας (Das Prinzip Hoffnung) του Γερµανού φιλοσόφου Ερνστ Μπλοχ η σειρά επιστηµονικών συναντήσεων του Τµήµατος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας επαναφέρει την δηµιουργική σηµασία της docta spes, δηλαδή της εκπαιδευµένης ή κατανοητής ελπίδας που προκύπτει από την ενδελεχή εξέταση και την επεξεργασία µιας συγκεκριµένης κατάστασης. Μόνον η “δια της γνώσεως ελπίδα” παύει να είναι απατηλή επιθυµία, συναίσθηµα ή παθητική ενατένιση και γίνεται εκπαίδευση της επιθυµίας και συγκεκριµένη προσδοκία. Λανθάνουσα τάση του πραγµατικά δυνατού, η οποία δεν αφορά µόνο το µέλλον αλλά το παρόν: Το µέλλον του χώρου είναι τώρα. Οι Αρχιτεκτόνισσες ήταν πάντα Εδώ. Επιστηµονική Συνάντηση Η ηµερίδα τονίζει τη σηµασία των φεµινιστικών προσεγγίσεων και επιστηµονικών συζητήσεων για το φύλο στην (αρχιτεκτονική) εκπαίδευση και έρευνα και ταυτόχρονα επιδιώκει να διευρύνει την οπτική της αρχιτεκτονικής, του σχεδιασµού και του χώρου στις µελέτες για το φύλο. Επιχειρεί έτσι να συµβάλει σε κριτικές, καινοτόµες και διεπιστηµονικές συζητήσεις που αναπτύσσονται εντός του Ελληνικού δηµόσιου πανεπιστηµίου, όπως και διεθνώς. Για το εγχείρηµα αυτό αντλεί από την πλούσια παρακαταθήκη συναφών εκπαιδευτικών/ερευνητικών εγχειρηµάτων που αναπτύχθηκαν στο ΤΑΜ ΠΘ και άλλα Τµήµατα/Σχολές Αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα στο πρόσφατο παρελθόν. H πρόσφατη υιοθέτηση του Ιδρυµατικού Σχεδίου Δράσης για την Προώθηση της Ισότητας των Φύλων 2022-2025 στο Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, οι ερευνητικές και εκδοτικές δραστηριότητες του Κέντρου Νέων Μέσων και Φεµινιστικών Πρακτικών στον Δηµόσιο Χώρο (ΤΑΜ ΠΘ) και η δηµοσιοποίηση του Ψηφιακού Αρχείου Ελληνίδων Αρχιτεκτόνων 1923-1981 τροφοδοτούν µε διαφορετικούς τρόπους τους στόχους αυτής της ηµερίδας. Τέλος, η αριθµητική υπεροχή των αρχιτεκτονισσών στην εκπαίδευση και στο επάγγελµα αλλά και η αµφισβήτηση έµφυλων ιεραρχιών και ταυτοτήτων από τις νεότερες γενιές φοιτητών και φοιτητριών µας εµπνέουν να συνδέσουµε, µέσω αυτής της ηµερίδας, τις επιστηµονικές συζητήσεις µε τις κοινωνικές πραγµατικότητες και εµπειρίες. Η ηµερίδα εκκινεί από την διαπιστωµένη απουσία των αρχιτεκτονισσών από τον ιστοριογραφικό κανόνα, τα αρχιτεκτονικά αρχεία, την εκπαίδευση και την κυρίαρχη κουλτούρα της αρχιτεκτονικής. Αντλεί από σύγχρονες συζητήσεις στην αρχιτεκτονική ιστορία και θεωρία οι οποίες ανιχνεύουν τις πολλαπλές επιπτώσεις αυτής της απουσίας στην αναπαραγωγή κυρίαρχων λόγων στη µελέτη και το σχεδιασµό του δοµηµένου περιβάλλοντος και του χώρου.
Η ηµερίδα τονίζει τη σηµασία να φωτιστούν περιθωριοποιηµένες ιστορίες αρχιτεκτονισσών, πολεοδόµων και σχεδιαστριών και να αναδειχθούν οι ιδιαίτερες εµπειρίες τους, οι διαδροµές και τα συνεργατικά εγχειρήµατα που ανέπτυξαν υπερβαίνοντας το πρότυπο του «µαέστρου» ήρωα-αρχιτέκτονα. Μέσα από την ανάδειξη του παραγνωρισµένου έργου των αρχιτεκτονισσών, η ηµερίδα στοχεύει να συµβάλει σε προσπάθειες επανεξέτασης της αρχιτεκτονικής ιστορίας και της αναζήτησης εναλλακτικών σχεδιαστικών και κοινωνικών οραµάτων.Οι Aρχιτεκτόνισσες ήταν πάντα Eδώ. Επιστηµονική συνάντηση 3 Αντιλαµβανόµαστε το ερώτηµα της Δέσποινας Στρατηγάκος “Where are the women architects?” ως κρίσιµο και επίκαιρο κάλεσµα που θέτει ιστορικούς και θεωρητικούς της αρχιτεκτονικής προ των ευθυνών τους. Είναι ένας κρίσιµος προβληµατισµός που ανακατευθύνει την ερευνητική εστίαση σε αγνοηµένες ιστορίες αρχιτεκτόνισσων, πολεοδόµων, και σχεδιαστριών και ζητεί να γίνουν ορατές σε προγράµµατα σπουδών, αναθεωρηµένα βιβλία ιστορίας της αρχιτεκτονικής, εκθέσεις και συλλογές—συµπαρασύροντας αρχειακούς και ακαδηµαϊκούς φορείς—µε απώτερο στόχο την αµφισβήτηση της κυρίαρχης κουλτούρας στο επάγγελµα, τον ακαδηµαϊκό χώρο, τη δηµόσια σφαίρα. Εκλαµβάνουµε το ερώτηµα, όχι µόνο ως έκκληση να συµπληρωθούν τα κενά της αρχιτεκτονικής ιστορίας και των αρχείων αλλά ως αίτηµα για ακαδηµαϊκή εγρήγορση αφενός για να αποκαλυφθούν οι δοµές εξουσίας στην αρχιτεκτονική εκπαίδευση, έρευνα, και πρακτική και αφετέρου να αναθεωρηθούν οι τρόποι παραγωγής γνώσης µε την εµπλοκή νέων υποκειµένων, γεωγραφιών και επιστηµολογιών.
Στην ηµερίδα µας ενδιαφέρει να συζητήσουµε για τις αρχιτεκτόνισσες που διεκδίκησαν (και διεκδικούν) το προνόµιο της ακαδηµαϊκής εκπαίδευσης στο πλαίσιο της οποίας διδάσκονται, κυρίως, αν όχι εξολοκλήρου, από άρρενες καθηγητές, για σπουδαίους άντρες αρχιτέκτονες και ότι το µέτρο για το σχεδιασµό κτιρίων και της πόλης είναι ένα «άφυλο», αταξικό, µη φυλετικό, αλλά κατά βάση ανδρικό, ετεροφυλόφιλο, λευκό, ικανό και αρτιµελές υποκείµενο. Θέλουµε να µιλήσουµε για όσες δεν ακολούθησαν πιστά αυτά τα πρότυπα και σχεδίασαν χώρους για διαφορετικές ανάγκες και σώµατα για να διευκολύνουν καθηµερινές δραστηριότητες που θεωρούνταν αποκλειστικά «γυναικεία» υπόθεση. Μας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα εκείνες που επιχείρησαν, και επιχειρούν, να αµφισβητήσουν και να αλλάξουν ταυτόχρονα το ανδροκρατούµενο πεδίο και το ετεροκανονικό περιβάλλον µέσα από κριτικά φεµινιστικά/κουήρ αρχιτεκτονικά συνεργατικά γραφεία και συµµετοχικές πρακτικές. Αναδεικνύοντας τη συνεισφορά τους, θέλουµε να αντλήσουµε από το έργο τους µαθήµατα υπέρβασης γνωσιακών και εργασιακών ιεραρχήσεων και µοντέλα συνεργειών µεταξύ αρχιτεκτόνων/ισσών, σχεδιαστών/στριών, εργατών/τριών, χρηστών/τριών. Η ηµερίδα στοχεύει στην ανάδειξη των ιστοριών αρχιτεκτονισσών που έχουν περιθωριοποιηθεί αλλά και του ρόλου των ‘γυναικών’ στην παραγωγή του χώρου. Μας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα οι τελευταίες, που ως γυναίκες και ως χρήστριες του χώρου υπήρξαν διπλά αόρατες για την αρχιτεκτονική θεωρία και ιστοριογραφία. Όπως συστηµατικά µας υπενθυµίζει το έργο της Ντίνας Βαΐου, είναι η «αθέατη» καθηµερινή εργασία των γυναικών που δίνει αξία στα κτίρια και στην πόλη. Θέλουµε λοιπόν να κατανοήσουµε τις κοινωνικές πρακτικές που αναπτύσσουν οι ‘γυναίκες’ ως έµφυλα και φυλετικοποιηµένα σώµατα σε ένα περιβάλλον που ενώ αγνοεί τις ανάγκες τους και γίνεται συχνά επικίνδυνο για την ασφάλεια τους συνεχίζουν να κατέχουν τον κύριο ρόλο της φροντίδας και της συντήρησής του. Ως άλλες «αρχιτεκτόνισσες» συγκροτούν, και µας εµπνέουν να φανταστούµε, ένα διαφορετικό υπόδειγµα παραγωγής του χώρου που βασίζεται στην αλληλεγγύη, τα κοινά, τη φροντίδα. Οι καθηµερινές τους διεκδικήσεις για ένα κόσµο δικαιότερο, µας εµπνέουν να αµφισβητήσουµε δοµικές ιεραρχήσεις του ιδιωτικού και του δηµόσιου, της πόλης και της υπαίθρου, του Βορρά και του Νότου, του ανθρώπινου και του µη-ανθρώπινου και να φανταστούµε την αρχιτεκτονική πέρα από τους άξονες κυριαρχίας της αποικιοκρατίας, της πατριαρχίας και του καπιταλισµού.
Η ηµερίδα «Οι Aρχιτεκτόνισσες ήταν πάντα Eδώ» αναδεικνύει τη σηµασία της οπτικής του φύλου και των φεµινιστικών προσεγγίσεων στον αρχιτεκτονικό σχεδιασµό, την ακαδηµαϊκή έρευνα και τη συλλογική δράση. Επιδιώκει να στοχαστεί την αρχιτεκτονική ως δυνητικό πεδίο διαλόγου εντοπισµένων (situated), φεµινιστικών, κουήρ, αντιρατσιστικών, αποαποικιακών και αποαναπτυξιακών προσεγγίσεων και καινοτόµων µοντέλων παραγωγής, εργασίας και σχεδιασµού. Επιχειρεί έτσι να αρθρώσει κριτικές, καταφατικές και ελπιδοφόρες απαντήσεις για το µέλλον της αρχιτεκτονικής και να στοχαστεί καινοτόµες (σχεδιαστικές) παιδαγωγικές που έχουν στον πυρήνα τους την χωρική, διαθεµατική, και κλιµατική δικαιοσύνη.Οι Aρχιτεκτόνισσες ήταν πάντα Eδώ.
